Jak psy widzą kolory i obiekty z bliska i daleka?

Oko psie i ludzkie mają bardzo podobną budowę, ale dzielą je dosyć duże różnice w sposobie widzenia świata. Przede wszystkim u psów obszar mózgu zaangażowany w odbieranie bodźców związanych z widzeniem jest o wiele mniejszy niż u człowieka. Nie oznacza to jednak, że mają bardzo słabe widzenie, w pewnych aspektach są nawet lepsze niż ludzie. Nawet na tle innych zwierząt wcale nie wypadają najgorzej.

Głębia widzenia psa

Patrząc w psie oczy, od razu możemy zauważyć duże źrenice, które tylko nieznacznie otoczone są kolorową tęczówką, najczęściej występującą w różnych odcieniach brązu. Tak szeroka źrenica łapie większą ilość światła, ale jednocześnie upośledza głębię widzenia. Przez to psy znacznie słabiej radzą sobie z widzeniem przedmiotów umieszczonych bardzo blisko lub bardzo daleko.

Ostrość widzenia

Zbadanie tego aspektu nie jest najłatwiejszą kwestią, chociażby ze względu na fakt, że pies nie przeczyta odpowiednich liter umieszczonych na tablicy okulistycznej. Przeprowadzone na specjalnie skonstruowanych kartach badania dały ciekawe wyniki. Według uzyskanych informacji pies widzi mniej więcej tak, jak przez złożony kawałek bandażu lub flizelinę, czyli nieostro. Być może właśnie dlatego czasem wydaje się zakłopotany, jak się do niego zbliżamy i dopiero jak wypowiemy słowo, przechodzi do powitalnego tańca radości.

Wychwytywanie światła

Przystosowanie ludzi jako naczelnych wymagało dobrej zdolności widzenia kolorów, poczucia ostrości i głębi. Nasi przodkowie musieli rozróżnić świeże i jadalne owoce oraz wydobyć je spośród kolczastych gałęzi. Psowate musiały polować na szybko poruszającą się ofiarę, najczęściej o zmroku, kiedy światło jest przygaszone. Ich oko musiało przystosować się do takich warunków, dlatego psy widzą w ciemnych pomieszczeniach o wiele lepiej niż ludzie. Pochwycenie odpowiedniej ilości światła wymaga właściwie działających soczewek. Najważniejsza z nich to rogówka, która jest u psów o wiele większa niż u człowieka. Dalszą drogę światła można zaobserwować wewnątrz oka, gdzie wyłapują je specjalne fotoreceptory. Wśród nich wyróżnia się czopki odpowiedzialne za widzenie kolorów i pręciki. Psy posiadają w swoim oku dużą liczbę pręcików, które przede wszystkim odpowiadają za widzenie w mroku.

Widzenie boczne

Ewolucja, która uczyniła z psów coraz lepsze drapieżniki, musiała dać im zdolność do jak najlepszego wypatrywania ofiary. Stąd pies ma o wiele lepsze widzenie boczne niż ludzie, którym obraz dookoła miejsca skupienia wzroku najzwyczajniej się rozmywa. Nie tylko drapieżnikom przydawała się ta cecha, również zwierzyna będąca obiektem zainteresowania, chociażby zebra, posługuje się takim widzeniem, aby uniknąć upolowania.

Pole widzenia

Człowiek posiada oczy umiejscowione na przedniej części głowy, co sprawia, że jego wzrok jest zwrócony typowo przed siebie (kąt naszego widzenia wynosi około 180°). U psów oczy znajdują się bardziej z boków głowy, co daje im możliwość znacznie lepszego postrzegania świata – średnio kąt jest o około 60° większy niż nasz. Oczywiście panuje tutaj zróżnicowanie pod względem ras – inny kąt widzenia będą miały buldogi francuskie, a inne whippety.

Obiekty ruchome

Nie jest tajemnicą, że psy doskonale są w stanie zauważyć każdy poruszający się obiekt (z odległości 900m), a zupełnie nie rozpoznawać go, gdy pozostaje bez ruchu (już na dystansie 500m). Jest to cecha ewolucyjna, która pomagała dostrzec szybko uciekającego królika. Zajęczaki natura również wyposażyła w broń ochronną, ponieważ umieją one podobnie jak inne ofiary, zastygać w bezruchu, który dezorientuje drapieżnika. Dlatego pies często ignoruje szarpaki i inne zabawki, gdy pozostają leżące na podłodze.

Czy psy rozróżniają kolory?

Odpowiedzialne za widzenie kolorów fotoreceptory zwane czopkami występują mniej licznie w oku psa niż człowieka. W psich oczach występują dwa rodzaje czopków: jeden reagujący na barwę niebieską, a drugi żółtej (widzenie dichromatyczne). Brakuje im część komórek wrażliwych na kolory czerwone i zielone, tak jak u ludzi ze ślepotą barw. Psy znaną nam tęczę widzą w kolorach: ciemnym szarym, ciemnożółtym, jasnożółtym, szarym, jasnoniebieskim i ciemnoniebieskim. Czerwony i pomarańczowy będące dla ludzi bardzo krzykliwymi kolorami przez psa widziane są jako ciemnoszare. Stąd niekiedy zdziwienie: jak pies nie może znaleźć tej wyrazistej, czerwonej zabawki w trawie? Idealna zabawka będzie w kolorach niebiesko–żółtych, najlepiej w kontrastującym zestawieniu.

Dlaczego psu świecą oczy w ciemności?

Czasem przerażający, fluorescencyjny odblask w oczach psa jest związany ze specjalną częścią oka – makatą. Makata znajdująca się za siatkówką działa niczym lustro, dając jeszcze jedną możliwość dla wychwycenia światła. Wracający obraz jest jednak nieco rozmyty, więc pies widzi dzięki niej o wiele lepiej w ciemnościach, ale niestety niezbyt ostro. Część psów prawdopodobnie nie posiada makaty, w szczególności mowa o rasach, które pochodziły z dalekiej północy. W tamtych rejonach stale leżący śnieg odbijając światło, pomagał w dostrzeżeniu przedmiotów i na drodze ewolucji psom ras północnych dodatkowe „lustro” nie było po prostu potrzebne.

Czy różne rasy widzą inaczej?

Wybrane rasy w swojej pracy musiały opierać się przede wszystkim właśnie na zmyśle wzroku. Zajmujące się stadem owczarki muszą zauważać wszelkie poruszenie w stadzie, a także pozostawać gotowe na znaki wysyłane przez pasterza. Aportery i psy sportowe muszą dobrze wiedzieć, gdzie padła ustrzelona kaczka lub lecące frisbee. Charty w polowaniach na szybkie zdobycze również polegają przede wszystkim na zmyśle wzroku. Badania przeprowadzane w związku z ostrością widzenia przeprowadzone na grupie 240 psów wykazały, że genetyka również odgrywa dużą rolę w tej kwestii. Blisko połowa badanych rottweilerów okazała się krótkowzroczna, natomiast wśród chartów dominowała dalekowzroczność. Selektywna hodowla, na którą wpłynął człowiek, kształtując psa do konkretnej profesji, doprowadziła do zróżnicowania ostrości widzenia konkretnych ras psów.

Czy różne rasy widzą inaczej?

Wcześniej wspominane pole widzenia również jest zależne od typu budowy konkretnej rasy. Psy o czaszkach brachycefalicznych (skrócone kufy, oczy osadzone frontalnie, np. mops) mają mniejszy kąt widzenia niż psy dolichocefaliczne (długa kufa, oczy umiejscowione bardziej z boku głowy, np. greyhound). Psy w budowie oka posiadają trzecią powiekę, która podczas podrażnienia lub infekcji może stać się widoczna i opuchnięta. Taki stan określa się mianem cherryeye i wymaga wizyty u lekarza weterynarii. Mają do niej skłonności psy różnych ras, w tym beagle, nowofundlandy lub bloodhoundy.